12 Stappen naar Vergeving

12 stappen naar vergeving

Vergeving … een groot onderwerp!

Het hoort bij de Mindfulness en Zelfcompassietraining. In praktijk blijkt het onderwerp te veelomvatttend om uitgebreid te behandelen in de training, dus ik neem het meestal mee in de vervolgactiviteiten voor oud-deelnemers aan de training. De deelnemers blijken het echt een pittig onderwerp te vinden, en terecht.

De meeste mensen vinden vergeving een heel goed idee … totdat we zelf iets te vergeven hebben. Dan blijken we zo gekwetst te zijn, zo niet gezien, zo vernederd, dat we niet over onze schaduw heen kunnen springen.

Toch is het een goed idee, want vergeving bevrijdt ons uit de ketens van boosheid en negatieve energie. Maar hoe dan? Waar beginnen we?

Toeval bestaat niet: op één dag kwamen de uitnodiging voor een themadag én een mooie lezing over dit onderwerp op mijn pad. Over de themadag vind je informatie verderop in deze inspiratiemail. Maar eerst mijn weergave van het verhaal van Jack Kornfield, meditatieleraar, boeddhist, psycholoog – en schrijver van diverse boeken die in de loop der jaren een steeds mildere toon hebben gekregen.

Enjoy!

12 Stappen naar Vergeving

1. Begrijpen wat vergeving inhoudt

De eerste stap is, onderzoeken wat vergeving is en wat het niet is.

Vergeving is niet vergoelijken of onder het tapijt vegen. En het gaat ook niet om de andere persoon.

Vergeving is het loslaten van de negatieve energie die we voelen rond een gebeurtenis of persoon. Hiermee dichten we een ‘energielek’ en we maken de weg vrij om ons hart te openen en de toekomst vrij tegemoet te treden.

vergeving-boeddha

2. Het lijden in onszelf ervaren

Primaire boosheid is Ok. We zijn als mensen niet voor niets uitgerust met het vermogen om boos te worden. We maken er iets mee duidelijk en stellen onze grenzen door boos te worden. Helaas bezitten wij – mensen – ook het vermogen om deze boosheid vast te houden. We raken verbitterd, zinnen op wraak, willen ons gelijk halen en draaien ons vast in een kluwen van negatieve gedachten en emoties.

De tweede stap naar vergeving is dan ook om het lijden in onszelf te voelen dat veroorzaakt wordt door het feit dat we vergeving niet toelaten; de zwaarte van het vasthouden aan boosheid en wrok. Hoe voelt dit?

Vasthouden aan boosheid, verbittering, frustratie en wraakzucht is niet goed voor ons; het is niet compassievol naar onszelf!

3. Reflecteren op de voordelen van een liefhebbend hart

Reflecteer zelf eens op de voordelen. Of maak gebruik van deze suggesties, die worden genoemd bij heartfulnesstrainingen en -retraites:

  • Onze dromen worden zoeter
  • We worden vrolijker wakker
  • Mannen én vrouwen houden van ons
  • Engelen houden van ons
  • Als we spullen kwijtraken, worden ze teruggebracht
  • Mensen verwelkomen ons overal
  • Gedachten worden aangenaam
  • Dieren houden van ons
  • Olifanten buigen als we langskomen – probeer het maar eens in de dierentuin!
  • Baby’s in de baarmoeder worden blij
vergeving-olifant

4. Ontdekken dat we niet loyaal hoeven te zijn aan ons lijden

Dit is een belangrijke stap!

We hoeven niet loyaal te zijn aan ons lijden, aan het verdriet of het verlies.

Ok: het is gebeurd, het was vreselijk. En waarschijnlijk hebben we enige vorm van zorg en heling nodig. Dat hoeven we zeker niet te ontkennen. Maar is dit wat we zijn, is dit wat ons identificeert als persoon?

Dit is een instructie van de Boeddha:

“Leef in vreugde

Leef in vreugde en liefde, zelfs als je in gezelschap bent van hen die haten.

Leef in vreugde en gezondheid, zelfs als je in gezelschap bent van hen die ziek zijn.

Leef in vreugde en vrede, zelfs als je in gezelschap bent van hen die het moeilijk hebben.”

De Dalai Lama leeft hiernaar. Hij is uit Tibet verdreven, zijn cultuur is verloren gegaan. Toch is hij een vriendelijk en blij persoon en dat verklaart hij als volgt:

“Ze hebben zoveel kapotgemaakt; onze tempels en onze teksten zijn vernietigd, onze nonnen en monniken zijn gedwongen uit te treden. Waarom zou ik ze ook nog toestaan om mijn blijheid en vrede te vernietigen?”

5. Begrijpen dat het een proces is

We oefenen steeds opnieuw en opnieuw en opnieuw …
totdat we uiteindelijk op een punt komen
waar vergeving een reële optie is. 

Een man schreef een brief aan de belastingdienst:

“Ik heb slapeloze nachten, omdat ik inkomsten niet heb opgegeven. Ik sluit een cheque bij van 2000 euro aan eerder ontdoken belastingverplichtingen.

Als ik nog steeds niet kan slapen, stuur ik u de rest.”

Zo werkt het ook met vergeving. We gaan stapje voor stapje vooruit. Het is een proces. We ont-dekken onze lichaam en geest, laagje voor laagje.

vergeving - onze intenties bepalen

6. Onze intenties bepalen

Onze intenties werken als een kompas; ze geven richting aan ons hoofd en hart. Ze zijn als het schijnsel van een vuurtoren: ook al is het mistig, ook al is er nergens land in zicht, we weten in welke richting we zullen koersen.

Als onze intenties duidelijk zijn, helpen ze ons om te gaan met de hindernissen die we op ons pad tegenkomen.

Intenties zijn heel belangrijk. Ze geven richting in de werk- en privésfeer en ook in onze persoonlijke en spirituele ontwikkeling.

7. Oefeningen aanleren

Er zijn verschillende oefeningen die we kunt doen op ons pad naar vergeving.

De klassieke metta meditatie – liefdevolle vriendelijkheidsmeditatie – dekt een deel van de vergevingsoefening.

In de Mindfulness en Zelfcompassietraining doorlopen we vijf stappen, die ieder een oefening op zich kunnen zijn:

  1. Openen voor de pijn die is veroorzaakt door het gebeurde of gezegde
  2. Zelf-compassie voor ons lijden als gevolg van de pijn
  3. Begrip: ons realiseren dat degene die de kwetsing heeft toegebracht, ook maar een mens is, met menselijke genen en een opvoeding en geschiedenis; iemand die menselijke fouten maakt
  4. Intentie om te vergeven, of de intentie om te starten met vergeven als we daar aan toe zijn
  5. Zelf-zorg: wat hebben we nu nodig om dit alles te kunnen dragen?

Misschien zou je het jezelf gemakkelijker maken
als je je de mensen
terug kan denken als kinderen
dat om die en om die
eens een moeder wakker heeft gelegen
dat een vader trots als een pauw
met ze ging wandelen
dat ze een vingertje knelden
tussen de deur
en huilden om een bloedende knie
en dat ze eens in de
eerste klas hebben gezeten
een veel te groot potlood
in het knuistje
~Trinus Riemersma

vergeving - groot hart

8. Met iets makkelijks beginnen

Bij mindfulness starten we waar we nu zijn, maar bij dit liefdes- en hartwerk gaan we altijd eerst op zoek naar iets eenvoudigs. We starten met iets waar ons hart vanzelf bij open gaat, bijvoorbeeld ons favoriete huisdier, de Dalai Lama of een lieve grootouder. Iemand waar we onvoorwaardelijk van houden en die we heel makkelijk kunnen vergeven.

En dan gaan we verder met een neutrale persoon, iemand waarbij het iets moeilijker is om te vergeven.

En alleen als het hart echt helemaal open is, gaan we verder met iets moeilijks. En zelfs dan zal het waarschijnlijk zo zijn dat ons hart onmiddellijk sluit en dat er boze en negatieve gevoelens opkomen – en dat we helemaal niet willen vergeven. En dan zitten we daar weer met ons lijden.

En toch: er zal een moment komen waarop we ons vernemen om ze een klein beetje te vergeven, omdat we hebben ervaren hoe heerlijk het is om te leven met een open hart.

9. Bereidheid om te rouwen

“Ik wou dat het niet zo was.”

“Waarom heb ik niet …”

“Is er niet een andere manier?”

“Don’t reject your grief and loneliness.

Let it season you like few ingredients can.”

(Rumi)

vergeving - nelson mandela

Er groeit een vertrouwen dat dingen die moeilijk zijn, langzaam maar zeker toch verteerd kunnen worden; dat we ermee kunnen werken en ze kunnen transformeren in onszelf. Dus wees bereid om op een respectvolle manier door dit proces te gaan.

Misschien kan Nelson Mandela hier als voorbeeld dienen: hij is ook door dit proces gegaan. Hij was boos, woedend, verbitterd, verdrietig, getroebleerd. Hij heeft alles gevoeld wat iedereen zou voelen in zijn situatie.

Wees bereid om te rouwen en om los te laten

10. Vergeving in lichaam, emoties, geest en relaties

Alle dimensies van ons leven zijn bij vergeving betrokken; er zijn lichamelijke, emotionele, mentale en relationele aspecten.

Lichaam

De kerk zegt: Het lichaam is een zonde

Wetenschap zegt: Het lichaam is een machine

Reclame zegt: Het lichaam is ‘business’

Het lichaam zegt: “Ik ben een fiësta”

~Galeano~

Sommige traumatische ervaringen zijn bevroren in ons lichaam. Er zijn allerlei oefeningen en therapieën die helpen om deze ervaringen te doen smelten, stromen en uiteindelijk transformeren, zoals emotioneel lichaamswerk en somatic experience. Over dit laatste heeft Peter Levine een prachtig boek geschreven: ‘De tijger ontwaakt’.

Emoties

Vergeving is  ook emotioneel werk, waarbij we aan de slag gaan met ‘onafgemaakte zaken’. Als we diep luisteren naar ons lichaam en ons ervoor openstellen, zal onze capaciteit om zowel vreugde als tranen te ervaren, groeien. Door dit toe te laten ontstaat er ruimte waarin we bij deze ervaringen kunnen zijn en ze kunnen dragen en verdragen. En deze ruimte zal in de tijd stabieler en betrouwbaarder worden.

Mindfulness is bij uitstek een methode om te leren emoties toe te laten en ruimte te geven en binnen de situatie rust en stabiliteit (terug) te vinden.

Mentaal

En vergeving vindt plaats in de geest, waar onze verhalen zijn opgeslagen. We zijn loyaal aan onze verhalen maar in feite zijn de meeste verhalen slechts herhalingen, alsof we de hele tijd naar dezelfde oude aflevering van Derrick zitten te kijken en niet weg kunnen zappen. 98% van onze gedachten die we vandaag hebben, zijn dezelfde als die we gisteren hadden.

In de mindfulnesstraining zitten verschillende oefeningen om gedachten los te (leren) laten. En in de Mindfulness en Zelfcompassietraining werken we aan het cultiveren van alternatieve gedachten, die meer helpend zijn.

Relaties

“Mijn geest is als een gevaarlijke achterbuurt.
Ik probeer er niet alleen naartoe te gaan.”

We hebben vaak hulp nodig bij moeilijke processen. En eigenlijk is vergeving ook een collectief proces. Als we ons aansluiten bij een groep om samen (vergeving) te oefenen, merken we al snel dat we niet de enige zijn die onze hand opsteken en zeggen: “Wat ik nodig heb, is dat ik mezelf vergeef.” Sterker nog, als we rondkijken, zien we dat iedereen zijn hand opsteekt. We vormen samen het veld van vergeving.

vergeving - natuur

11. Verschuiving van identiteit

ik ben niet ik

ik ben degene

die ongezien aan mijn zijde gaat

die ik bij tijden bezoek

en die ik bij tijden vergeet

degene die rustig zwijgt als ik spreek

die zachtmoedig vergeeft als ik haat

die rondzwerft daar waar ik niet ga

die overeind blijft als ik sterf

(Juan Ramon Jimenez)

In ons huist een onsterfelijke kwaliteit van liefde en vrijheid, die onaangedaan is door de gebeurtenissen in ons leven. Met dit werk van Vergeving komen we terug bij deze essentie, onze kern, onze  boeddhanatuur of het goddelijke in ons.

De wereldliteratuur is  vol met massamoordenaars die door een proces van transformatie gaan en uiteindelijk worden vergeven. Dus als zij kunnen worden vergeven, dan kun jij, lieve vriendin, wellicht ook worden vergeven.

Hierbij past wellicht deze scene uit de prachtige documentaire ‘Human’, die heel mooi bij het thema Vergeving aansluit:

12. Verbinding

“Soms zwelg ik in zelfmedelijden, terwijl ik tegelijkertijd langs de hemel word meegevoerd door grootse winden”

Het drama van incarnatie en leven is zoveel groter dan onze kleine verhalen. Als we ons openen voor dit perspectief, is het niet ons lijden, maar het lijden – het lijden van de gehele mensheid.

We zijn niet de enige die worden bedrogen. Er is de pijn van liefde en relaties: wie liefheeft, lijdt op de een of andere manier pijn. En iedereen die de markt betreedt,wordt afgezet. Verlies is niet alleen onze pijn, het is de pijn van het leven.

En zo zijn we verbonden met iedereen in dit universum.

510

Zelfcompassieschaal

Hoeveel compassie heb jij met jezelf? Doe de test!

Lees elke uitspraak zorgvuldig voordat je antwoord geeft.
Geef aan hoe vaak je het genoemde gedrag vertoont.

1 / 12

Wanneer ik het gevoel heb dat ik tekortschiet, probeer ik mezelf eraan te herinneren dat de meeste mensen dat gevoel weleens hebben.

2 / 12

Wanneer ik somber ben, denk ik dat andere mensen waarschijnlijk gelukkiger zijn dan ik.

3 / 12

Wanneer ik somber ben, ga ik piekeren en stilstaan bij alles wat niet goed gaat.

4 / 12

Ik probeer mijn tekortkomingen te zien als deel van het mens-zijn.

5 / 12

Ik probeer begripvol en geduldig te zijn als het gaat over de aspecten van mijn persoonlijkheid die me niet bevallen.

6 / 12

Wanneer ik ergens door van streek ben, probeer ik mijn emoties in evenwicht te houden.

7 / 12

Wanneer iets wat belangrijk voor me is niet lukt, word ik verteerd door het gevoel dat ik tekortschiet.

8 / 12

Wanneer er iets pijnlijks gebeurt, probeer ik op een evenwichtige manier naar de situatie te kijken.

9 / 12

Ik heb grote moeite met het accepteren van de delen van mijn persoonlijkheid die me niet bevallen.

10 / 12

Wanneer ik een bijzonder moeilijke periode doormaak, geef ik mezelf de zorg die ik nodig heb.

11 / 12

Wanneer iets wat belangrijk voor me is niet lukt, heb ik het gevoel dat ik de enige ben.

12 / 12

Ik oordeel hard over mijn eigen tekortkomingen en fouten.

Vul je gegevens in en ontvang de uitslag in je mailbox, PLUS een uitgebreide toelichting en tips!