Medevreugde als Levensvriend
Ik ben onlangs op een stilteretraite geweest met als thema ‘de vier levensvrienden’, ook wel onbegrensde hartkwaliteiten of onbegrensde gemoedstoestanden genoemd.
Deze vier levensvrienden zijn:
- Liefdevolle vriendelijkheid
- Compassie
- Medevreugde
- Gelijkmoedigheid
De vier levensvrienden zitten vooral impliciet in de Mindfulnesstraining en worden wat meer expliciet gemaakt in de Mindful Zelfcompassietraining.
Er waren begeleide meditaties tijdens de retraite: dagelijks een deel van een ochtendsessie en een deel van een avondsessie. Al snel kwam aan bod dat medevreugde vaak de minst belichte van de vier is; veelal gaat de aandacht naar de andere drie. Daarom werd er op dag vier en vijf extra aandacht besteed aan Medevreugde – een verbindende en heerlijke gemoedstoestand. Dus de feestvreugde werd zo mogelijk nog wat vergroot!
Hier vind je mijn persoonlijke belevingen tijdens deze en andere retraites (en mijn beleving van Medevreugde).
Medevreugde versus compassie
Medevreugde is een tegenhanger van compassie: onze harten resoneren met dat van anderen als ze lijden, maar ook als ze gelukkig zijn. Mits we er open voor zijn; als we niet worden geplaagd door jaloezie of afgunst.
En medevreugde kan net als compassie ook gericht zijn op onszelf.
Drie pijlers van Medevreugde
Dit zijn de drie pijlers van medevreugde:
Mindfulness: opmerken dat er vreugde of geluk is
Gedeelde menselijkheid: opmerken dat vreugde en geluk heel universeel en menselijk zijn en dat je hierdoor met anderen verbonden bent.
“Gedeelde vreugde is dubbele vreugde.”
Liefdevolle vriendelijkheid: jezelf of de ander feliciteren met deze vreugde of dit geluk, en hem of haar vanuit je hart toewensen dat dit geluk of deze vreugde voortduurt en groeit.
Je ziet dat je medevreugde op dezelfde manier kunt benaderen als compassie (meer hierover).
Medevreugde als Onbegrensde Levensvriend 1
Alle vier hartkwaliteiten of levensvrienden zijn uiteindelijk bedoeld om onbegrensd te zijn. Er is geen voorbehoud, geen reserve.
2 Valkuilen
Er zijn twee valkuilen bij het ontwikkelen van medevreugde, die hiermee te maken hebben.
1. Hypocrisie
De medevreugde is niet echt, je veinst medevreugde om iets te bereiken. Medevreugde is feliciterend, complimenterend, dankbaar en waarderend. Het is het oprecht gunnen van, en meeleven met, het geluk van de ander. Er is geen voorbehoud en geen dubbele agenda.
2. Opwinding of euforie najagen
Je wordt een soort feestbeest en hecht je aan de ‘kick’.
“Medevreugde is niet-gehechte waardering.”
~Noah Levine
Dit is van belang, want hechting leidt tot lijden (de tweede nobele waarheid van het boeddhisme).
Medevreugde als Onbegrensde Levensvriend 2
Een andere invulling van dit onbegrensd zijn is, dat Medevreugde niet is voorbehouden aan jou of aan jouw intimi, maar dat je Medevreugde kunt hebben met iedereen.
Het is prima als je klein begint; zo startten we tijdens de stilteretraite door Medevreugde met onszelf te ervaren. Je gaat van vreugde naar Medevreugde. als je niet alleen vrolijk bent, maar de vreugde ook waarneemt vanuit het perspectief van de – warme, betrokken, wijze – waarnemer – het perspectief waarmee je oefent tijdens mindfulness meditatie.
Later in de retraite werden we uitgenodigd om vreugde of geluk waar te nemen bij anderen die op deze retraite waren, en ons daarover te verheugen. Hiervoor was het noodzakelijk om uit ons coconnetje te komen waarin we ons de eerste dagen, in stilte met onszelf, hadden teruggetrokken. Betrokken … feliciterend.
Zo kun je Medevreugde steeds verder uitbreiden – naar geliefden, vrienden, mensen waar je neutraal tegenover staat en zelfs waar je moeite mee hebt. En van één persoon naar twee, drie, tien, honderd … je hele dorp, stad of land, naar alle mannen, vrouwen of kinderen, alle mensen, alle wezens. Het uitgangspunt:
Als je bekend bent met metta meditatie (liefdevolle vriendelijkheidsmeditatie, onderdeel van de Mindful Zelfcompassietraining), dan zul je de opbouw daarvan herkennen in dit proces naar onbegrensheid. Als je wilt, kun je je metta meditatie eens wat aanpassen, naar een medevreugde meditatie.
Medevreugde Meditatie
Start met jezelf, herhaal vriendelijke wensen op het gebied van Medevreugde naar jezelf; bijvoorbeeld:
“Moge ik de vreugde (gaan) waarderen die ik ervaar, zonder (me) er aan te hechten.”
“Moge de vreugde die ik ervaar, continueren en groeien.”
“Moge ik vervuld zijn van dankbaarheid.”
NB De wenszinnen suggereren wat mij betreft dat je al in een positieve staat bent. Deze vorm van meditatie (metta en variaties) heeft altijd als startpunt: “Hoe voel ik me nu en wat heb ik nodig?” Ben je boos, verdrietig o.i.d., dan is het beter om je wenszinnen daarop te richten (traditionele metta: “Moge ik vrij zijn van lijden”), “Moge ik mezelf accepteren zoals ik ben,” of “Moge ik mild zijn naar mijn boosheid.”
Hierna kun je wensen gaan herhalen in de u- of jij-, jullie- of wij-vorm. Beperk je tot wat goed voelt, waar je ruimte voor hebt; forceer niets.
‘Moge deze vreugde die je hebt, doorgaan en groeien.”
“Moge je succesvol zijn en gewaardeerd worden.”
Wil je verder lezen over Medevreugde?
Ik heb zelf veel gehad aan het boek van Noah Levine: “Het hart van de revolutie”.
Sharon Salzberg heeft een mooi boek geschreven getiteld “Liefdevolle vriendelijkheid”, echter ik vind haar wat beperkter als het over Medevreugde gaat.
Uiteraard kun je je ook richten tot Frits Koster, die o.a. een klein boekje met audio heeft uitgebracht: “De vier levensvrienden”.
Spreekt het onderwerp je aan, overweeg dan de Mindful Zelfcompassietraining.
