Het verschil tussen Sympathie, Empathie en Compassie
Ken je dit filmpje van Brené Brown al? Het is erg leuk en vermakelijk en het activeert je om stil te staan bij hoe jij in je dagelijks leven invulling geeft aan sympathie, empathie en compassie.
Empathie is iets heel anders dan sympathie
Empathie bevordert de verbinding tussen mensen. Sympathie drijft mensen juist uiteen!
Dit zijn vier aspecten van empathie:
- Dingen door de ogen van de ander (kunnen) bekijken
- Niet oordelen
- Het herkennen van emoties bij de ander
- Erkennend deze emoties benoemen
Sympathie als escape
In het filmpje schetst Brown sympathie als een soort ‘sugar coating’ van nare gebeurtenissen. Misschien herken je de voorbeelden in de clip wel – en vooral, de reden waarom we hiertoe geneigd kunnen zijn. Het voordeel van echte empathie is dat we ons verbinden met de ander, het nadeel is dat het pijn doet en energie kost. Daarom wordt sympathie gekozen als escape – om niet te hoeven voelen.
Er is echter een derde weg, waarbij we ons verbinden met de ander, zonder dat we hoeven mee te lijden. Daarover verderop meer. Eerst even een stukje achtergrond bij dit onderwerp.
Schaamte, kwetsbaarheid en zelfcompassie
Brené Brown heeft van schaamte en kwetsbaarheid haar levenswerk gemaakt – haar kracht! Ze gaf twee keer een TED-talk, schreef talloze boeken en ze heeft zelfs haar eigen Netflix-special: “The Call to Courage”. Enkele jaren geleden vonden Kristin Neff en Brené Brown elkaar. Niet gek, want zelfcompassie is een belangrijk hulpmiddel om met schaamte om te gaan en om kwetsbaar te durven zijn.
In de Zelfcompassietraining die ik geef (ontwikkeld door o.a. Neff) komt schaamte ook aan bod. We bouwen eerst een basis voor onszelf van mindfulness (gewaar zijn, stevig aanwezig zijn in jezelf, het vermogen om terug te vallen op je aanwezigheid in het hier-en-nu als moeilijke emoties je dreigen te overspoelen), waarna we verkenningen doen naar onze innerlijke criticus, onze compassievolle vermogens, etc. Na een week of zes zijn we eraan toe om schaamte te adresseren.
Empathie of Compassie?
In de zelfcompassietraining werken we ook met het verschil tussen empathie en compassie, en met empathiemoeheid (per abuis ook wel compassiemoeheid genoemd).
Empathie wordt veroorzaakt door onze spiegelneuronen, die maken dat we automatisch mee resoneren – meevoelen met de ander. Dat kan zwaar zijn en veel energie kosten en is daarom niet altijd helpend.
Compassie daarentegen blijkt een krachtbron te zijn die ons in staat stelt om aanwezig te blijven bij pijn en lijden (van onszelf en anderen), zonder dat dit energie kost. Sterker nog: compassie geeft kracht!
Onze gedeelde menselijkheid
Het leven is soms verre van perfect. Op andere momenten is het onbevredigend. Soms geeft leven ons zoet, maar vaak geeft het ook zuur en bitter. De onvolkomenheden van ons menselijke bestaan zijn eerder regel dan uitzondering, ook al laten ze zich in heel diverse vormen zien. Als we pech hebben, een fout maken, ons verdrietig, angstig of bijvoorbeeld eenzaam voelen, dan maakt dat ons niet raar of vreemd, maar juist heel menselijk. Hoewel we ons op zulke momenten geïsoleerd kunnen voelen, zijn we juist in al deze moeilijke momenten verbonden met onze medemensen. Iedereen heeft weleens pech, maakt fouten en kent deze moeilijke emoties.
Als we ons realiseren dat we samen in dit schuitje zitten, kan dat troostend aanvoelen (gedeelde smart is halve smart). Bovendien voelen we ons onderdeel van een groter geheel, wat helpt om niet in een soort sentimenteel zelfmedelijden weg te zakken.
Krachtige (zelf-)compassie
Soms volstaat de zachte vorm van (zelf-)compassie, waarbij we onszelf kalmeren, troosten en helen. Op andere momenten is het juist heel goed om in actie te komen: grenzen stellen, onszelf motiveren om in actie te komen en te zorgen dat er in onze behoeften wordt voorzien. Deze kracht heeft zijn oorsprong in de zachte compassie: we willen beschermen wat ons lief is en we komen op voor rechtvaardigheid.
Dit gaat veel verder dan empathie … Ben je het daarmee eens?
