Ook ik ben verslaafd, maar ik had een goede leraar!
Pijn is een groot leraar. Maar de beste leraar kan weinig wijsheid overdragen als de student geen ogen heeft om te zien en geen oren om te horen. Ik schrijf dit opdat wij profijt mogen trekken uit ons lijden en triomferen over onze pijn . . . en opdat wij in dat proces betere, sterkere, warmere, meer meedogende, diepere mensen mogen worden – zich realiserend dat de uiteindelijke waarde van pijnvermindering niet comfort is, maar groei.
~Glenn R. Schiraldi (Amerikaans schrijver en leraar, o.a. op het gebied van stress en trauma)
Vorige week heb ik Basje begraven. Behalve een oude kat en nierpatiënt, was hij vooral mijn leraar, tot het laatste moment.
Rond de kerst ging het slecht met Basje. Hij leek zijn einde nabij, maar een antibioticakuur en een infuus hielp hem er weer bovenop. In deze bange dagen realiseerde ik me dat dit lieve, gezellige, zachtaardige beestje een beter mens van mij heeft gemaakt. Reactief als hij was op al mijn stemmingen, heb ik heel wat keren mijn moeheid, chagrijn, boosheid of verdriet aan de kant gezet om dit kleine, aanhankelijke wezentje weer op zijn gemak te stellen en een flinke knuffelbeurt te geven. En dat werd altijd beloond met kopjes, mauwtjes en gespin.
Hij deed het weer heel goed, hij was weer helemaal Bas. Sprong op schoot, meldde zich als ik thuis kwam of als het tijd was om te eten. Wat een heerlijkheid! Tot anderhalve week geleden. Hij at niet meer en werd alsmaar zwakker. Vorige week dinsdag hadden we hem al opgegeven en verwachtten we dat hij zijn laatste adem die nacht zou uitblazen. We namen afscheid en zeiden: “Het is goed, zo. Als je te moe bent, ga dan maar.” Maar woensdagochtend was hij er nog. Een wijze les, waarbij ik weer even moest denken aan de kalligrafie van Thich Nhat Hanh: “Are you sure?” Je weet niet wat de toekomst gaat brengen. Je weet niet wat een ander denkt. Je weet iets pas op het moment zelf. Al het overige zijn maar hersenspinsels. Beter kun je je maar bezighouden met wat hier, nu, op dit moment voor je neus is.
Dank je wel, Bas – mijn leraar.
Ik moest ook aan het verhaal uit de mindfulnesstraining denken: Wat is geluk?
Er was eens een arme oude man wiens enige bezit een schitterende schimmel was. Al jarenlang hadden de mensen uit zijn dorp hem gezegd het paard te verkopen omdat het een hoop geld op zou brengen, omdat hij verder geen cent had om uit te geven. Zijn antwoord was steevast: “Het paard is een deel van mijn familie en je familie verkoop je niet.”
Op een nacht verdween het paard uit zijn stal en de mensen zeiden: “Zie je nou wel, ouwe. Dan had je maar niet zo dom moeten zijn en het beest moeten verkopen. Nu heb je helemaal niets meer. Een groter ongeluk had je niet kunnen overkomen.” Maar de oude man zei: “Wie weet of het een geluk is of een ongeluk. Het enige wat ik weet is dat het paard weg is. Maar of het een ongeluk is? Wie kan er verder zien dan zijn neus lang is?”
Een aantal weken later kwam het paard op een nacht met twaalf andere, wilde paarden terug naar de stal. Blijkbaar was het losgebroken om zijn soortgenoten te zoeken en had het uiteindelijk de weg naar zijn baas teruggevonden. De mensen in het dorp zeiden: “Ouwe, je had volkomen gelijk. Het was helemaal geen ongeluk maar juist een geluk dat het beest er vandoor ging, want nu ben je een vermogend man.” Maar de oude man antwoordde: “Wie weet of het geluk is of een ongeluk. Het enige wat ik weet is dat het dier met twaalf andere paarden terug is gekomen. Maar of het een geluk of een ongeluk is …?”
In de volgende dagen en weken probeerde de zoon van de oude man de wilde paarden te temmen en viel daarbij van een woeste hengst. Beide benen werden verbrijzeld. De mensen uit het dorp zeiden: “Ouwe, zo’n geluk was het nou inderdaad ook weer niet dat je paard met die anderen is teruggekomen. Je had helemaal gelijk, want nu is je zoon invalide en een groter ongeluk kon je haast niet overkomen.” De oude man verzuchtte: “Wanneer houden jullie nou eindelijk eens op met te doen alsof je vandaag weet hoe morgen zal zijn? Het enige wat ik weet is dat mij vandaag een ongeluk is overkomen, maar meer weet ik niet.”
Een paar maanden later brak er oorlog uit in het land en alle gezonde jonge mannen van het dorp moesten in het leger dienen en werden naar het front gestuurd. Geen van hen keerde levend in het dorp terug. En wat zeiden de mensen als ze de oude man tegenkwamen …?
Zo ging het woensdag en we spraken af hem zijn stervensproces gewoon rustig door te laten maken, tenzij we zouden merken dat hij echt pijn had en niet meer wilde. Donderdag kon hij bijna niet meer op zijn pootjes staan. Hij stond trillend naast mij, liet zich wel aanhalen en spinde zachtjes. Ik dacht: “Hij gaat zo liggen en staat niet meer op, omdat hij zijn lijfje niet meer kan dragen.” Ik begon te huilen bij het vooruitzicht dat hij er niet meer zou zijn, maar ik realiseerde me toen dat ik mijn eigen geluk in het moment vergalde door me door mijn gedachten uit het hier en nu te laten wegvoeren. Want op dat moment was Basje vlakbij mij en genoten we eigenlijk van elkaars gezelschap. Bas was mijn leraar.
Vrijdag leek het net zo te gaan, totdat hij tot mijn verbazing en vreugde vrijdagavond bij mij op schoot sprong! Waar haalde hij die kracht nou toch ineens vandaan? Ergens in mij was er zelfs heel even (ik schaam me er wel een beetje voor eigenlijk) weerstand: ik had afscheid genomen en hoe verdrietig ook, dat betekende duidelijkheid. En nu werd ik weer heen een weer geslingerd tussen vreugde en verdriet. Natuurlijk duurde dat maar een paar tellen, maar toch: mijn ego bleek alweer gehecht te zijn aan de duidelijkheid die ik had geconstrueerd in mijn hoofd. Een wijze les in loslaten, en Bas was weer mijn leraar.
We dachten dat Basje een opleving had en dat het toch zin had om even bij de dierenarts te gaan informeren. Deze stelde een infuus voor en daar gingen we in mee; het werd zo gegeven dat hij al snel weer mee naar huis mocht. Natuurlijk was hij helemaal de weg kwijt – er was 300 ml vocht onder zijn huid gespoten – maar verder leek het aardig te gaan. Hij at zelfs een paar brokjes – 5 ofzo – wat ons verdere hoop gaf.
Helaas zette de verbetering niet door. Zaterdag at hij weer niet. De dierenarts wilde dat we het kattenluik dicht deden, maar dat ging tegen mijn gevoel in en ik zette het zaterdag in de loop van de dag toch weer open. Zondag was Bas er vandoor en kwam de zelfkritiekmolen bij mij op gang. Natuurlijk relativeerde ik het ook, maar er bleef een spoortje meelopen van: “Straks sterft hij ergens in zijn eentje, na een lange lijdensweg, omdat jij eigenwijs was.” Tot mijn opluchting lag hij zondagavond verborgen op een stoel onder de eettafel. Hilarisch detail: daar hadden we nog niet gekeken dus misschien lag hij daar de hele dag al! Wat een mens zich allemaal in zijn hoofd haalt, en hoe die hele karavaan vervolgens op gang komt … Pffff! Niets menselijks is ook een mindfulness- en zelfcompassietrainer vreemd. En tja, Bas was weer de leraar.
Maandag ging het weer slechter. Basje trok zich terug onder mijn bed en als hij daar onder vandaan kwam bleef hij zorgvuldig op een ruime armlengte afstand omdat we hem niet mochten aanraken. Zijn ogen stonden dof, zijn vacht begon overeind te staan – een teken dat hij echt niet meer genoeg vocht opnam. We bespraken de mogelijkheid om hem nog een infuus te laten geven, maar mijn gevoel zei dat dat alleen nog maar meer polonaise aan zijn lijf zou zijn en dat hij dat niet meer zou willen. We bespraken ook de mogelijkheid om hem in te laten slapen, maar waren nog niet zover om echt de knoop door te hakken. Bij de dierenarts werd echter snel duidelijk dat de kans dat hij hier met infuus en krachtvoer (lees: dwangvoederen) nog bovenop zou komen, 5% was. Toen was het genoeg. Hij bleef zo rustig bij mij zitten, hij was niet nerveus en bleef ook niet meer op een armlengte afstand. Er was nog een heel zwak maar hoorbaar spinnen en er was een heel serene sfeer. We hadden op ons gevoel vertrouwd en Bas leek het ermee eens te zijn. Weer was Bas mijn leraar, die me vertelde dat het goed was en dat ik mijn gevoel mocht volgen.
We hebben hem heel rustig laten inslapen en nog een wijntje gedronken op de prachtige tijd die we met hem hebben gehad. Bas was een topper, hij wordt gemist. Het is stil hier in huis. Maar het is goed zo.
We hebben hem op een heel mooie plek onder een treurwilg begraven. Daar liggen nog een paar poezen die hij nog gekend heeft.
Rust zacht lieve Bas. We hebben van je genoten. En geleerd!
Ons ego is verslaafd
Je ziet al, ook mijn ego is verslaafd. In bovenstaande kun je de volgende verslavingen herkennen:
- Me vastketenen aan wat ik al ken
- Liefdevoller zijn naar anderen dan naar mezelf
- Denken, denken en nog meer overdenken
- Dromen over hoe het had kunnen en moeten gaan
Dit zijn vier van de 9 verslavingen waar 90% van ons mee worstelen. Herken je ze? De overige vijf, uitleg over deze verslavingen en hoe je ermee om kunt gaan, vind je in dit artikel:
9 Verslavingen waar 90% van ons mee worstelen
Ik heb het vertaald uit het Engels en een beetje bewerkt, zodat het goed te lezen is voor je. Echt de moeite waard!
“Misschien is geluk helemaal niet een kwestie van je zin krijgen.
Misschien heeft het meer te maken met de manier
waarop je met de golfslag van vreugde en verdriet weet om te gaan.
Misschien is geluk het vermogen om
blij te zijn met de blije dingen en
verdrietig te zijn met de verdrietige dingen.”
~Edel Maex
